قدس آنلاین- بعد از قطعی شدن جاسوسی دری اصفهانی در مذاکرات هسته‌ای، دولتمردان با ژست «به ما ربطی ندارد» تلاش می‌کنند تا مسئولیت این موضوع را از دوش خود بردارند؛ غافل از اینکه دیگر کار از کار گذشته و طرف مقابل با استفاده از اطلاعات جاسوسی ارائه شده توانسته متنی تهیه کند که در زمینه تحریم‌ها کاملاً به نفع طرف مقابل تهیه شود.
دری اصفهانی به عنوان نماینده بانک مرکزی در تیم مذاکره کننده هسته‌ای کشورمان حضور داشت و در زمینه تخصصی بانکی و مالی مشاوره می‌داد. مطابق با اظهارات سخنگوی قوه قضائیه دری اصفهانی با دو سرویس ارتباط داشته است و به علت جاسوسی، به ۵ سال حبس محکوم شده است. کمترین ثمره جاسوسی دری اصفهانی در مذاکرات هسته‌ای را می‌توان در متن ضعیف برجام درباره تحریم‌های بانکی دانست. در برجام تقریباً هیچ تحریمی لغو نمی‌شود و تنها برخی تحریم‌ها تعلیق و یا موقتاً متوقف شده است. یکی از مهم‌ترین تحریم‌های هسته‌ای که هیچ اشاره‌ای به آن در برجام نشده و همچنان پابرجا است تحریم چرخه دلار نام دارد. پابرجا ماندن این تحریم به این معنی است که ایران اجازه انجام هیچ‌گونه تراکنش مالی دلاری از طریق بانک را در هیچ‌جای دنیا ندارد. همین تحریم باعث شده که همچنان نتوانیم پول‌های فروش نفت را از طریق بانک به کشور وارد کنیم. تحریم چرخه دلاری باعث شده که ایران حتی از افتتاح یک حساب بانکی دلاری در خارج از کشور ناتوان باشد چنان‌که ظریف در این‌باره می‌گوید: «ما هنوز نمی‌توانیم در انگلستان یک حساب بانکی باز کنیم.»
پیش‌تر بعیدی‌نژاد رئیس سابق تیم‌کارشناسی هسته‌ای و سفیر فعلی ایران در انگلستان سال گذشته در کنفرانس تجاری ایران در لندن مشکلات بانکی ایران را «دردسرساز» توصیف کرده و بعدتر نیز در اظهارنظری مهم گفت: که حساب بانکی سفارت ایران در لندن هنوز بسته است.
در کنار این موارد می‌توان به تحریم روابط بانک مرکزی با بانک‌های ایران و باقی ماندن ۲۷۳ شرکت، بانک و موسسه مالی ایرانی به عنوان مؤسسات نامطلوب و تحریم شده در لیست وزارت خزانه داری آمریکا اشاره کرد که به طور کلی نشان می‌دهد که ساختار تحریم‌های آمریکا دربرجام باقی مانده است.
این موارد تنها بخشی از ضعف‌های برجام در زمینه تحریم‌های بانکی و مالی است که نشان می‌دهد متن توافق هسته‌ای در زمینه بانکی و تحریم به شکل کاملاً آشکاری به نفع طرف مقابل نوشته شده است. روشن است که نتیجه حاصل شده در اثر حضور افرادی چون دری اصفهانی رقم خورده است.
اما علاوه بر تحریم‌های بانکی بخش‌های دیگری نیز در برجام وجود دارد که سراسر به نفع طرف مقابل نوشته شده‌اند. مکانیزم حل اختلاف موجود در برجام از جمله بندهای توافق هسته‌ای بشمار می‌آید که در تاریخ حقوق بین‌الملل بی‌سابقه است چرا که تماماً به نفع طرف مقابل نوشته شده است. در همین راستا مطابق با بند ۳۶ و ۳۷ برجام در صورتی که طرف مقابل تنها ادعا کند ایران به تعهدات خود پایبند نبوده تمامی تحریم‌ها بازخواهد گشت.
در بند ۳۶ برجام آمده است:
۳۶. چنانچه ایران معتقد باشد که هر یک یا کلیه گروه ۱+۵ تعهدات خود را رعایت ننموده‌اند، ایران می‌تواند موضوع را به منظور حل و فصل به کمیسیون مشترک ارجاع نماید؛ به همین ترتیب، چنانچه هر یک از اعضای گروه ۱+۵ معتقد باشد که ایران تعهدات خود را رعایت نکرده است، هر یک از دولت‌های گروه ۱+۵ می‌تواند اقدام مشابه به عمل آورد. کمیسیون مشترک ۱۵ روز زمان خواهد داشت تا موضوع را فیصله دهد، مگر اینکه این زمان با اجماع تمدید شود. متعاقب بررسی کمیسیون مشترک، چنانچه هر عضو معتقد باشد که موضوع پایبندی فیصله نیافته است، می‌تواند موضوع را به وزیران امور خارجه ارجاع دهد. وزیران ۱۵ روز مهلت خواهند داشت تا موضوع را فیصله دهند، مگر اینکه این زمان با اجماع تمدید شود. پس از بررسی کمیسیون مشترک - همزمان با (یا به جای) بررسی در سطح وزیران - خواه عضو شاکی یا عضوی که اجرای تکالیف اش موضوع بوده است می‌تواند درخواست نماید که موضوع توسط یک هیئت مشورتی که متشکل از سه عضو خواهد بود (یکی از سوی هر یک از طرف‌های درگیر در اختلاف و طرف سوم مستقل) بررسی شود. هیئت مشورتی می‌بایست نظریه غیر الزام‌آوری را در خصوص موضوع پایبندی ظرف ۱۵ روز ارائه نماید. چنانچه، متعاقب این فرایند ۳۰ روزه موضوع فیصله نیابد، کمیسیون مشترک در کمتر از ۵ روز نظریه هیئت مشورتی را با هدف فیصله موضوع بررسی خواهد کرد. چنانچه موضوع کماکان به نحو مورد رضایت طرف شاکی فیصله نیافته باشد، و چنانچه طرف شاکی معتقد باشد که موضوع، مصداق «عدم پایبندی اساسی» می‌باشد، آنگاه آن طرف می‌تواند موضوع فیصله نیافته را به عنوان مبنای توقف کلی و یا جزئی اجرای تعهدات اش وفق برجام قلمداد کرده و یا به شورای امنیت سازمان ملل متحد ابلاغ نماید که معتقد است موضوع مصداق «عدم پایبندی اساسی» بشمار می‌آید.
در بند ۳۷ برجام نیز آمده است:
۳۷. متعاقب دریافت ابلاغ طرف شاکی، به نحو مشروح در فوق، به همراه توضیحی از تلاش‌های توأم با حسن نیت آن طرف برای طی فرایند حل و فصل اختلاف پیش‌بینی شده در برجام، شورای امنیت سازمان ملل متحد می‌بایست منطبق با رویه‌های خود در خصوص قطعنامه‌ای برای تداوم لغو تحریم‌ها رأی گیری نماید. چنانچه قطعنامه فوق الذکر ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ به تصویب نرسد، سپس مفاد قطعنامه‌های سابق شورای امنیت سازمان ملل متحد مجدداً اعمال خواهند شد، مگر اینکه شورای امنیت سازمان ملل متحد به نحو دیگری تصمیم گیری نماید. در چنین صورتی، این مفاد در خصوص قراردادهایی که بین هر طرف و ایران یا افراد و نهادهای ایرانی قبل از تاریخ اعمال آنها امضا شده باشد، دارای اثر عطف به ما سبق ندارد مشروط به این که فعالیت‌های صورت گرفته وفق اجرای این قراردادها منطبق با این برجام و قطعنامه‌های قبلی و فعلی شورای امنیت باشد. شورای امنیت سازمان ملل متحد، با ابراز نیت خود برای تصمیم گیری مبتنی بر ممانعت از اجرای دوباره و خودکار تدابیر در صورتی که ظرف این مدت موضوعی که موجب ابلاغ فوق شده است حل و فصل شده باشد، دیدگاه‌های طرف‌های اختلاف و هرگونه نظریه صادره توسط هیئت مشورتی را ملحوظ خواهد داشت. ایران بیان داشته است که چنانچه تحریم‌ها جزئی یا کلی مجدداً اعمال شوند، ایران این امر را به منزله زمینه‌ای برای توقف کلی یا جزئی تعهدات خود وفق این برجام قلمداد خواهد نمود.
مطابق با بند ۳۶ و ۳۷ برجام اگر ایران معتقد باشد که طرف مقابل تعهدات خود را انجام نداده است و طرف مقابل نیز این موضوع را نپذیرد ایران می‌تواند به کمیسیون مشترک شکایت کند. اعضای این کمیسیون شامل نمایندگان ۱+۵، اتحادیه اروپا و ایران هستند. همانطور که مشخص است ترکیب کمیسیون مشترک در خوش‌بینانه‌ترین حالت و در صورتی که چین و روسیه نیز با ایران همراه باشند بازهم ۵ به ۳ به نفع طرف مقابل است چرا که اگر آمریکا ناقض توافق باشد امکان اینکه سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا به نفع ایران رأی دهند بسیار پائین است. اگر کمیسیون مشترک اعتراض ایران را رد کند ایران می‌تواند شکایت خود را به هیئت وزیران ببرد که اعضای آن شامل شامل ۶ وزیر از کشورهای ۱+۵، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزیر خارجه ایران است. در این مرحله نیز بسیار بعید است که نظر ایران تأمین شود. در این صورت ایران باید شکایت خود را به شورای امنیت ببرد و این شورا قطعنامه‌ای را با این عنوان که «برداشته شدن تحریم‌ها تداوم یابد» رأی‌گیری می‌کند. در این‌جا اگر آمریکا و یا هر کدام از کشورهای دارای حق وتو این قطعنامه را وتو کنند تمامی تحریم‌ها به شکل خودکار بازمی‌گردد و برداشته شدن تحریم‌ها تداوم پیدا نمی‌کند. در واقع به جای رسیدگی به شکایت ایران تمامی تحریم‌ها علیه ایران بازمی‌گردد.
وجود این بند عجیب و غریب در برجام منجر شده که ایران تاکنون نتواند از حق خود استفاده کرده و شکایت خود را نسبت به نقض عهد آمریکا، به کمیسیون مشترک برجام اعلام نماید. واضح است که مکانیزم حل و فصل اختلافات در برجام سراسر به نفع آمریکا است و از همین رو ممکن است که افراد وابسته به سرویس‌های جاسوسی دشمن با اطلاعات غلط خود این بخش را به توافق هسته‌ای اضافه کرده‌اند. به همین جهت بهتر است که نهادهای امنیتی و نظارتی ایران، شامل قوه قضائیه، وزارت اطلاعات و اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تحقیقات خود را در این زمینه آغاز کنند که این بند به پیشنهاد چه کسی به توافق هسته‌ای اضافه شده است؟ این تحقیقات از آن‌جایی که می‌تواند به شناسایی وابستگان سرویس‌های جاسوسی بینجامد، کمک شایانی به کشور خواهد کرد.
*ویژه نامه روایت امروز روزنامه قدس
نظر شما